این عجب تر که بریشان می گذشت
صد هزاران خلق از صحرا و دشت
ز آرزوی سایه جان می باختند
از گلیمی سایه بان می ساختند
سایهٔ آن را نمی دیدند هیچ
صد تفو بر دیده های پیچ پیچ
ختم کرده قهر حق بر دیده ها
که نبیند ماه را بیند سها
ذره ای را بیند و خورشید نه
لیک از لطف و کرم نومید نه
کاروانها بی نوا وین میوه ها
پخته می ریزد چه سحرست ای خدا
سیب پوسیده همی چیدند خلق
درهم افتاده بیغما خشک حلق
گفته هر برگ و شکوفه آن غصون
دم بدم یا لیت قوم یعلمون
بانگ می آمد ز سوی هر درخت
سوی ما آیید خلق شوربخت
بانگ می آمد ز غیرت بر شجر
چشمشان بستیم کلا لا وزر
گر کسی می گفتشان کین سو روید
تا ازین اشجار مستسعد شوید
جمله می گفتند کین مسکین مست
از قضاء الله دیوانه شدست
مغز این مسکین ز سودای دراز
وز ریاضت گشت فاسد چون پیاز
او عجب می ماند یا رب حال چیست
خلق را این پرده و اضلال چیست
خلق گوناگون با صد رای و عقل
یک قدم آن سو نمی آرند نقل
عاقلان و زیرکانشان ز اتفاق
گشته منکر زین چنین باغی و عاق
یا منم دیوانه و خیره شده
دیو چیزی مرا مرا بر سر زده
چشم می مالم بهر لحظه که من
خواب می بینم خیال اندر زمن
خواب چه بود بر درختان می روم
میوه هاشان می خورم چون نگروم
باز چون من بنگرم در منکران
که همی گیرند زین بستان کران
با کمال احتیاج و افتقار
ز آرزوی نیم غوره جانسپار
ز اشتیاق و حرص یک برگ درخت
می زنند این بی نوایان آه سخت
در هزیمت زین درخت و زین ثمار
این خلایق صد هزار اندر هزار
باز می گویم عجب من بی خودم
دست در شاخ خیالی در زدم
حتی اذا ما استیاس الرسل بگو
تا بظنوا انهم قد کذبوا
این قرائت خوان که تخفیف کذب
این بود که خویش بیند محتجب
در گمان افتاد جان انبیا
ز اتفاق منکری اشقیا
جائهم بعد التشکک نصرنا
ترکشان گو بر درخت جان بر آ
می خور و می ده بدان کش روزیست
هر دم و هر لحظه سحرآموزیست
خلق گویان ای عجب این بانگ چیست
چونک صحرا از درخت و بر تهیست
گیج گشتیم از دم سوداییان
که به نزدیک شما باغست و خوان
چشم می مالیم اینجا باغ نیست
یا بیابانیست یا مشکل رهیست
ای عجب چندین دراز این گفت و گو
چون بود بیهوده ور خود هست کو
من همی گویم چو ایشان ای عجب
این چنین مهری چرا زد صنع رب
زین تنازعها محمد در عجب
در تعجب نیز مانده بولهب
زین عجب تا آن عجب فرقیست ژرف
تا چه خواهد کرد سلطان شگرف
ای دقوقی تیزتر ران هین خموش
چند گویی چند چون قحطست گوش